ماجرای ترانهی "مرغ سحر" (بخش نخست؛ ترانه سرا: ملک الشعرای بهار)
ماجرای ترانهی "مرغ سحر" (بخش دوم؛ آهنگساز: مرتضی نیداوود)
ماجرای ترانهی "مرغ سحر" (بخش سوم؛ قمرالملوک وزیری_1)
ماجرای ترانهی "مرغ سحر" (بخش چهارم ؛ قمرالملوک وزیری_2)
ماجرای ترانهی "مرغ سحر" (بخش پنجم ؛ قمرالملوک وزیری_3)
ماجرای ترانهی "مرغ سحر" (بخش ششم؛ قمرالملوک وزیری_4؛ به همراه 18 ترانه از قمرالملوک)
دکتر ناصرالدین پروین، می نوسید:
به زودی، ترانهی مرغ سحر به هشتاد سالگی {منظور سال نگارش این متن است؛ به تاریخ تازه، حدود نود سالگیست} خواهد رسید و آن گاه نیز چون امروز، سِحرِ مرغ سحر، ما را به همدلی و همآوازی واخواهد داشت.نالهی این مرغ بهاری را بهار خراسانی {ملکالشعرای بهار} در یک خزان سیاسی شنید. نالهیی که گویی از پگاهی دوردست آغاز شده و همهی شامهای پر ادبار را تا روزگار ما در نوردیده است.
کدام شام تاریک؟
خاطرههای شاعر و ترانه سرای نامدار، اسماعیل نواب صفا را می خواندم. دیدم اشارهیی به آن خزان سیاسی کرده و نالهی بلبل هزار آوای سحر خیز؛ ملک الشعرا را مربوط به"حوادث دوران محمدعلی شاه و بستن مجلس شورای ملی و بلا تکلیفی مملکت در لحظاتی حساس" انگاشته است. وی، با اشاره به روایتی از زبان موسی نی داوود، می افزاید: "در غیر این صورت، رضا شاه پس از شنیدن این شعر و آهنگ، مجریان آن را مورد محبت قرار نمی داد"(2). گویی، نویسندهی ساده دل که خود در دورهی خودکامگی رضاشاهی زیسته، از کارهای او ناآگاه بوده، محبت او را به بازماندگان خود کامگی محمدعلی شاهی و تعیین مقرری برای سالارالدوله، برادر خونریز و آزادی ستیزش را نمیدانسته است. وانگهی، از زبان یکی از دو برادر سازندهی آهنگ مرغ سحر می گوید: " در واقع، ترانهایست که استاد بهار برای مخالفت با رضاشاه سروده است"(3) و این سخن با آن سخن نمی خواند.در بارهی زمان سرودن مرغ سحر، به همین بسنده می کنم که بهار، سخنها به نثر و نظم در بارهی دورهی مشروطه خواهی گفته و از سروده های آزادیخواهانهی خود یاد کرده است. در آنها، هیچ اشارهایی به آن ترانه، که بی درنگ پس از اجرایش در دلها نشست، دیده نمی شود. وانگهی، چنانکه خواهیم دید، در سال 1306 که برای نخستین بار اجرا شد، نام سرایندهی ترانه را پنهان داشتند.
کسانی هم سرایش آن را به دورهی زندان یا پس از زندان و تبعید بهار منسوب داشتهاند که به کلی نادرست است. در آن هنگام، شاعر_ اگر چه مغضوب دستگاه بود_ هنوز نمایندگی مجلس را بر عهده داشت. گفتنی ست که به روایت نیرسینا، یک ماه پس از ضبط مرغ سحر با صدای ملوک ضرابی، شهربانیِ رضاشاهی جلوی توزیع آن را گرفت(4).
- ۰ نظر
- ۲۳ آبان ۹۰ ، ۱۵:۰۰